SŁOWACKI RAJ
Tekst i zdjęcia: Robert Sołowiej¹

Wszystkim odwiedzającym Słowację proponujemy odwiedzenie niewielkiego, lecz niezwykle malowniczego pasma zwanego Słowacki Raj. Należący do pasma Rudaw Słowackich masyw położony jest ok. 20 km na północny wschód od Popradu. Cały jego obszar objęty jest ochroną i wchodzi w skład Parku Narodowego Słowacki Raj. Swoją popularnością konkuruje z Tatrami. Jego piękno stanowią głębokie wąwozy (zwane tutaj roklinami) wyżłobione przez strumienie w skałach wapiennych i dolomitowych. Pierwsze przejścia tymi roklinami miały miejsce na przełomie XIX i XX w. i były porównywane do osiągnięć taternickich. Dziś przejścia przez nie ułatwiają metalowe drabiny, drewniane kładki ubezpieczane łańcuchami. Słowacki Raj to teren bardzo urozmaicony krajobrazowo i turystycznie. Oprócz szlaków mających charakter typowo górski są również trasy wybitnie spacerowe poprowadzone przez występujące tu płaskowyże. Wędrówki uprzyjemniają piękne widoki z panoramą Tatr w tle.

Poniżej przedstawiam opis jednej z tras  czasie mojego ostatniego pobytu w Słowackim Raju. Za bazę wypadową wybrałem mniej zatłoczony camping w Čingovie, na obrzeżach Nowej Wsi Spiskiej.

Trasa: Čingov - Tomášovský výhľad -

Fot. 1

Tomášovská Belá - Sokolia dolina - Veľký Kyseľ - Kláštorisko - dolina Hornádu - Čingov

Wędrówkę rozpoczynamy szlakiem żółtym wspinając się na niewielki grzbiet wznoszący się nad doliną Hornadu, który doprowadza nas do skalnej galerii - Tomášovský výhľad (Fot. 1), z widokiem na przełom Hornadu, dolinę Białego potoku i Tatry.

Wznosi się ona ponad 200 m nad dolinę Hornádu. Płaszczyzna szczytowa Tomášovský'ego výhľadu, łatwa do osiągnięcia od strony północnej (bardzo łagodne podejście), opada imponującym urwiskiem ku dolinie Hornádu. Stanowi zwyczajowe miejsce odpoczynku turystów, a pobliskie skałki wapienne są oblegane przez wspinaczy. Pierwsze wejście miało miejsce 8.10.1938 r. Dziś jest to miejsce, na którym odbywają się międzynarodowe zawody wspinaczkowe. Pod skalnym tarasem, w bezpośredniej bliskości szlaku znajduje się jaskinia Michalova diera.

Dalszy etap wycieczki prowadzi już szlakiem zielonym, z którym osiągamy dolinę Hornádu i dalej podążamy doliną Białego potoku. W jego górnym biegu znajduje się zbiornik wodny Klauzy - jego wody służyły w przeszłości do spławiania drewna, aż do Smižan.

Kolejny odcinek szlaku zielonego urozmaica długa seria kładek ze stopniami, poprowadzonych na jednym

Fot. 2

poziomie tuż nad nurtem strumienia. Doprowadzają nas one do ujścia Sokolej doliny. Tu opuszczamy szlak zielony i ze znakami żółtymi podążamy do jednego z najpiękniejszych wąwozów Słowackiego Raju (długość 2,5 km i różnica wysokości 420 m) położonego na wschodnich obrzeżach płaskowyżu Glac. Odkryty był jako jeden z ostatnich. Pierwsze przejście (w obu kierunkach) miało miejsce w kwietniu 1910 r. W 1912 r. odbyło się pierwsze zimowe przejście. Znakowaną trasę pieszą poprowadzono tędy już w 1913 r. Droga wiedzie przy największym w Słowackim Raju Wodospadzie Závojowym (Welonowym, ok. 78 m, Fot. 2) ciągiem drabin, półek i kładek o długości ponad 80 m.

Ponadto możemy podziwiać inne już mniejsze, ale równie piękne wodospady jak: Bočny, Skalný, Vyšný. Wąwóz kończy się na Wielkiej polanie (Veľká poľana) płaskowyżu Glac.

Kolejny raz zmieniamy szlak i wędrujemy dalej szlakiem zielonym do wąwozu Kyseľ.

Fot. 3

Na naszym szlaku znajduje się wąwóz Veľký Kyseľ (Fot. 3), który będziemy pokonywać nie tradycyjnie w górę potoku, lecz wraz z jego nurtem. Obejrzymy tu kilka niewielkich lecz bardzo urokliwych wodospadów. U wylotu doliny docieramy do szlaku niebieskiego, który będzie nam towarzyszył już do końca naszej wędrówki. Wraz z nim docieramy do Kláštoriska (Fot. 4).

Jest to rozległy płaskowyż na grzbiecie łączącym wzniesienie Čertova sihoť z płaskowyżem Glac, zasiedlony już w epoce brązu i okresie kultury łużyckiej. Dzisiaj jest to jedyny ośrodek turystyczny znajdujący się wewnątrz Parku Narodowego Słowacki Raj. Znajdują się tu ruiny klasztoru Kartuzów. Mnisi przebywali tu do połowy XVI w. z Klasztorzyska w pogodne dni rozciąga się przepiękna panorama na dolinę Hornadu ze szczytami Tatr w tle.

Przez masyw Čertova sihoť wracamy do doliny Hornadu i przemierzając końcowy

Fot. 4

odcinek przełomu rzeki powracamy do Čingova.

Inne atrakcje Słowackiego Raju, które koniecznie trzeba zobaczyć, to wąwozy (rokliny): Suchá Belá (Fot. 5), Piecky, Veľký Sokol (Fot. 6), Kyseľ oraz odcinek poprowadzony przełomem Hornadu od Podleska do Čingova. W południowej części znajduje się jedna z najpiękniejszych lodowych jaskiń w Europie - Dobšinská ľadová jaskyňa. Można ją zwiedzać od maja do października. Bardzo ciekawe są również okolice Słowackiego Raju. Koniecznie trzeba odwiedzić perłę Spisza, jakim jest miasto Lewocza (Fot. 8) oraz wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego Zamek Spiski i Kapitułę Spiską (Fot. 7).

Fot. 5	Fot. 6
Fot. 7	Fot. 8

¹) Robert Sołowiej - autor m.in. przewodnika Słowacki Raj.